چرا خمس و چرا به طلبه ها؟

کانون سبحان/ حجت الاسلام سید صادق محمدی وفایی:

به نام خداوند جان و خرد

چرا خمس و چرا به طلبه ها؟

پدری متدین و دلسوز به مجتبایش گفت فرزندم! دین اسلام فقط خواندن نماز و گرفتن روزه نیست پرداخت خمس نیز از واجبات مکتب نجات بخش پیامبر اسلام (ص) است چرا خمس اموالت را پرداخت نمی کنی؟!

آن فرزند که از فریضه خمس و دلیل و فلسفه وجوب آن بی خبر بود گفت چرا یک قسم از مبالغ پولم را که با دهها عرق ریزی و گرفتاری به دست آورده ام به (نام خمس ) به آخوندها پرداخت کنم؟

پدر فرمود:

کسی که بخواهد  ادله و سند وجوب خمس را بفهمد باید یک سال در درس های خارج فقه حوزه علمیه شرکت کند  همانطور اگر کسی بخواهد به اسراری از علم پزشکی پی ببرد  باید سالیانی از عمرش را ، در ره آموختن صرف کند اما به طور خلاصه می توان گفت خمس یکی از فریضه های اسلامی است و قرآن کریم آن را در کنار جهاد قرار داده است و هر دو را از ريشه ايمان دانسته است  و می فرماید:

وَاعْلَمُواْ أَنَّمَا غَنِمْتُم مِّن شَيْءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ إِن كُنتُمْ آمَنتُمْ بِاللّهِ …

«بدانید آنچه را که سود می برید، یک پنجم آن ،برای خدا و رسول خدا(ص) و خویشاوندان او و یتیمان و مسکینان و در راه ماندگان است، اگر به خدا ایمان دارید و…« سوره ی انفال آیه 41 »

این آيه ، در عصر رسالت، نازل شده و پيامبراكرم (ص)  خمس غنيمت‏ هاى جنگى را دريافت مى ‏كرد. اما خمس سود تجارت-  هر چند بنا به ضرورت و مصالحى تا عصر امامان (ع) به تأخير افتاد ولى  در عصر  امامان، به اجرا گذاشته شد. بر این اساس شارع مقدس به صاحب مال ، فرصت داده چنانچه تا يك سال، آن را در مؤونه و نيازهاى خود و خانواده استفاده نكند و تمام و يا مقدارى از آن تا پايان سال زياد بيايد، خمس آن را بپردازد.

گفتنی است برای واجب بودن یك عمل لازم نیست كه حتما قرآن به آن تصریح نموده باشد زیرا بسیاری از جزئیات اعمال عبادی مانند تعداد نمازهای یومیه و رکعت های آن،کیفیت رکوع و سجود و مناسک حج و…در  سنت پیامبر صلی الله علیه  و روایات آنان بیان شده است و در عین حال هیچ كس شك ندارد كه این جزئیات و احكام، جزء دین اسلام می باشد.

روایات بسیاری در مورد اهمیت پرداخت خمس در منابع حدیثی آمده است همانند :

عمران موسی می گوید: آیه خمس را بر امام موسی بن جعفر(ع) خواندم. آن حضرت فرمود:« هر آنچه از آن خداست، به پیامبر(ص) می رسد و هر آنچه از آن پیامبر گردد، به ما (اهل بیت) خواهد رسید. سپس فرمود: خداوند ارزاق مؤمنان را به پنج قسمت به آنان ارزانی داشته است، تا یکی را در راه خدا انفاق کنند و چهار قسمت را به حلال بخورند. این دستورها سخت و دشوار است و کسانی به آن عمل می کنند و سختیها را تحمل دارند که خداوند آنان را در راه ایمان امتحان کرده است.»

امام صادق(ع) فرمودند:

«هر کسی که غنیمـتی و یا کسبی به دست آورد، خمس آن، برای فاطمه و فرزندان اوست که ولی و حجت بر مردم اند و این خمس فقط برای آنها مخصوص است که هر جا خواستند می توانند صرف کنند، به سبب اینکه صدقه بر آنها حرام است. حتی خیاطی که لباس را وصله می زند اگر قیمت آن کار پنج دانگ باشد، یک دانگ حق ماست، مگر اینکه آن را ما برای شیعیان خودمان حلال کنیم. در روز قیامت نزد پروردگار بزرگتر از زنا گناهی نیست مگر اینکه صاحب خمس به پا خیزد و بگوید: پروردگارا! آنچه را این مردم بر خودشان مباح کرده اند از آنها سؤال کن.»

امام باقر (ع) فرموده است:

«براى هيچ كس جايز نيست از مالى كه خمس به آن تعلق گرفته، چيزى بخرد مگر اينكه حق ما را به ما برساند».

علاوه بر این همه علمای دینی  بر واجب بودن خمس اتفاق نظر دارند.و اجماع علما در چنین موضوعاتی گویای این است که در واجب بودن پرداخت خمس تردیدی وجود ندارد.

فرزندم !

اگر فقط ده دکتر متخصص در مورد مریضی یک نظر بدهند شخص مریض تسلیم رای آنها می شود آیا در خمسی که همه علمای دین  در زمان ها و عصرهای متنوع و متعدد  از وجوب خمس سخن گفته اند و در این باره کتاب ها  نوشته اند  و همه هم احکام آن را در رساله هایشان ذکر کرده اند می توان شک کرد؟!

چگونه می توان گفت سخن یک یا چند دکتر متخصص اطمینان آوراست ولی سخن امام خمینی ها در مورد خمس اطمینان آور نیست؟

چرا وقتی دکتری متخصص برای مریضی نسخه ای می نویسد ،شخص مریض بدون هیچ انکاری به مصرف داروها روی می آورد و حاضر است طبق دستور پزشک چندبار به تیغ جراحی سپرده شود ، ولی در بعد دینی فتوا و سخن صدها متخصص خمس چون امام خمینی «ره» آیت الله سیستانی و …مورد شک و تردید واقع می شود؟!

دلبندم! خمس داراى حكمت‏ ها و اسرار گوناگونى است:

1 خمس به منظور تأمين هزينه‏ هاى امام (ع) به عنوان رئيس حكومت، براى پيشبرد نظام اسلامى و اداره جامعه، واجب گرديده است.

2 خداوند متعال براى حفظ كرامت و عزت پيامبر اسلام، محل تأمين بودجه فقيران بنى ‏هاشم و منسوبان به آن حضرت را از خمس قرار داد و سهم آنان را قرين سهم خود و رسول كرد تا زمينه تحقير نسبت به آنان از بين برود.

3 خمس براى تأمين بودجه هر كار خيرى است كه امام بخواهد انجام دهد و براى هر موردى كه صلاح بداند، مصرف كند.

4 خمس وسيله ‏اى براى رشد و كمال انسان محسوب مى ‏شود كه اداى آن، باعث جلب روزى و وسيله آمرزش گناهان مى ‏گردد.

5 خمس براى احياى دين خدا و تحقّق حكومت اسلامى واجب گرديده ‏است.

عزیزم !

نیمی از این خمس سهم و حق ساداتی است که در طول سال در کویر فقر فرو می روند . صدقه بر اولاد رسول الله(ص)حرام است آنان در پرتو حقی که مکتب برایشان در نظر گرفته است عزتمندانه زندگی می کنند.خدای توانا و دانا نیز برای پرداخت کننده برکت در اموال و سلامتی در نفس و پاداشی از جنس بهشت قرار داده است.

نصف ديگر خمس براي امام معصوم عليه السلام  است که  سهم امام زمان عليه السلام نيز در اموری که نفع آن به تمام جامعه اسلامي  مانند ساختن بيمارستان ، مدرسه و… مصرف مي شود.

علاوه بر این  يکي از نياز های جامعه اسلامي تربيت علما و دانشمندان علوم ديني است که نيازهاي ديني مردم مسلمان را برطرف نمايند. آیا جامعه ی عراق به آیت الله سیستانی که در همین حوزه ها بزرگ شده است ، نیازمند نیست؟

آن عالم دینی بود که عراق را از دهها منجلاب تفرقه و تجزیه و داعش و ترفندهای انگلیسی و امریکایی نجات داد.

آیا جهان اسلام به رهبری و قیام امام خمینی نیاز نداشت؟آیا ایران اسلامی به رهبری خردمندانه رهبر فرزانه انقلاب اسلامی نیاز ندارد؟

امام خمینی«ره»، شهید بهشتی و استاد مطهری ها در همین حوزه ها بزرگ شده اند و خمس متدینین جامعه در شکوفایی  این حوزه ها نیز نقشی انکار ناپذیر داشته است.

عزیزم!

بسیاری از مردم شهید راه همین اسلام شده اند و این توفیقی بزرگ است که مبلغی از دسترنج شما نیز به صورت مستقیم در راه اسلام ناب هزینه شود.

برخی از بزرگان چون مرحوم آیت الله مرعشی نجفی نماز و روزه قضای دیگران را گرفته اند و خوانده اند و سپس پولی را که از این راه به دست آورده اند برای خریداری کتاب های خطی اسلامی خرج کرده اند.آیا روزه گرفتن در تابستان های گرم و پول آن را صرف اسلام کردن سخت است یا این که از درآمد تجارت مغازه ای مبالغی صرف ره خمس و مصالح امت اسلامی شود؟

آن مجتبی گفت:

چگونه  به آخوندها اعتماد کنم و مبالغی از پولم را تقدیمشان کنم ؟ از کجا این پول ها را در راه درست خود مصرف می کنند؟

پدر گفت مجتی جان !

 اگر این آخوندها مورد اعتماد نیستند ، چرا آن روزی که همین آخوندها خواستند صیغه ی عقد عروسیت را جاری کنند، به حرف آنها اعتماد کردی؟! با همان اجرای عقد دختر فلانی که بر تو حرام بود حلال شد و اکنون فرزندانت حلال زاده هستند.خود جنابعالی نیز به برکت صیغه ای که همین آخوندها جاری کردند حلال زاده ای.چرا در این موارد اعتماد می کنی و لی در  مسئله خمس شک می کنی؟!

فرزندم!

اگر مسافرتی بروی و گوهر گرانسنگی همراه داشته باشی به هر دلیل ناچار باشی برای چند دقیقه آن را در اختیار شخصی قرار بدهی،در آن مکان دو نفر ناشناس وجود  داشته باشد، یکی عالم دین باشد و دیگری فردی معمولی ،به کدامیک اعتماد می کنی؟

گفت به آن عالم دین.

پدر گفت آقا مجتبی !

اگر به شخصی بدهکار باشی و آن شخص نامه ای بنویسد و یا تلفنی بگوید فلان مبلغ را که بدهکاری به فلانی بده و من نامت را از لیست بدهکاران حذف می کنم.آیا در این فرض می گویی من به این واسطه اعتماد ندارم؟

در مورد بدهی خمس نیز وقتی خداوند حکیم علمای دین را نمایندگان خود در زمین قرار داد(العلما امنا الله) و آن بزرگان را واسطه در گرفتن خمس قرار داد ، چگونه می توان گفت من اعتماد ندارم؟!

فرزندم!

آدمی اگر اسیر نفس و در دام توجیه و بهانه ها بیفتد،در هر موضوعی بهانه کافی وجود دارد .همانطور که کافران اصل اعتقاد به خداوند توانا را برای سلطه برمردم و همه دین را افیون ملت ها خواندند!

جان من!

دهها سال است نظام جمهوری اسلامی ایران به برکت رهبری امام خمینی«ره» و حضور میلیونی مردم و ایثارگری شهدا  به ثمر نشسته است و رهبر کشور عالمی دینی است با این حال بالاترین شهریه یک طلبه کمتر از هفتصد هزار تومان است.

این آخوندها اگر به حال و روز و جیب خود می اندیشیدند، می بایست کمتر از چند میلیون تومان شهریه یا حقوق نگیرند.لطفا جد و جهد کمی اطلاعاتت را نسبت به علما و جایگاه آنها بالا ببر تا این گونه ذهنیتی نسبت به آنها نداشته باشی.

پیامبراکرم(ص) فرمودند: «علما نمایندگان خداوند در زمینند.»

او فرمود : «فرشتگان‌ زير پاي‌ طالبان‌ دانش‌ پر و بال‌ خود را مي‌نهند.»

و فرمود «مرگ عالم مصیبتى جبران نا پذیر و رخنه اى بسته ناشدنى است. او ستاره اى است که غروب مى کند. مرگ یک قبیله آسانتر از مرگ یک عالم است.»

و چند مساله :

کسانى که تاکنون خمس نداده اند آیا تنها پول نقد آنها محاسبه مى شود یا ضروریات زندگى نیز محاسبه مى شود و یا باید مصالحه شود؟

پاسخ:تمام اموالشان را باید حساب کنند و نسبت به ضروریات و وسایل زندگى با حاکم شرع مصالحه نمایند.

نماز خواندن در زمین و خانه و یا پوششی که خمس آن پرداخت نشده باشد در حکم غصب بوده و باطل است و همین طور غسل کردن و یا وضو گرفتن با آبی که از پول غیر خمس داده شده تهیه شود، باطل است.

سۆال: آیا زن باید برای خود سال خمسی جداگانه داشته باشد؟

هر یک از آنان (زن و شوهر) سال خمسی مستقلی به حساب درآمد خودش دارد واجب است هر کدام خمس باقیمانده حقوق درآمد سالانه خود را در پایان سال خمسی بپردازند. (اجوبة الاستفتائات، 1/307)